Κώστας Καββαθάς
_H Ελλάδα υπάρχει διότι κάποιες αιχμές ανθρώπων πράττουν το
δύσκολο και το ορθό_
Γιώργος Γραμματικάκης,
Πρύτανης του Πανεπιστημίου Κρήτης
ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ η αλήθεια έλαμψε. Μετά από 30 ολόκληρα
χρόνια κατάλαβα πόσο μεγάλο λάθος έκανα αφήνοντας την
απαισιοδοξία να κυριεύει τα κείμενά μου. H κατάσταση
δεν είναι τόσο άσχημη όσο συχνά περιγράφω σ_ αυτήν τη
στήλη αλλά εντελώς διαφορετική, τόσο ώστε να
αισθάνομαι αληθινά γελοίος που τόσα χρόνια δεν
κατάφερα να τη δω. H αιτία για την Αποκάλυψη της Νέας
Πραγματικότητας δεν ήταν μία αλλά, πολλές.
Αποκάλυψη 1η: Προχτές το βράδυ οι ιερείς της με
πήγαν (όχι, πρέπει να ομολογήσω, άθελά μου) σ_ ένα
απ_ τα μαγαζιά της Συγγρού εκεί, που κάθε βράδυ,
ξεδίνουν οι απαλλαγμένοι απ_ τα δικά μου ενοχικά
συμπλέγματα συμπολίτες μας. _Θα ξεδώσεις_ μου είπαν
_και θα διασκεδάσεις λιγάκι_. Έχοντας 20 χρόνια να
_ξεδώσω_ και 5 να _διασκεδάσω_ αποδέχτηκα την
πρόσκληση. Θα πάμε στις 12 μου είπαν. Τότε _βγαίνει_
ο βασιλιάς της νύχτας.
Στους γύρω δρόμους το αδιαχώρητο απ_ τις δεκάδες
άτακτα παρκαρισμένα αυτοκίνητα. Μερτσέντες, BMW,
Τζάγκιουαρ, Χιουντάι SCoupe, αλλά και πολύχρωμα
φορτηγάκια που διαφήμιζαν τα επαγγέλματα των
ιδιοκτητών τους: υδραυλικά, ηλεκτρολογικά, συνεργεία
αυτοκινήτων, εισαγωγές, μοτοσικλετών, εργαλείων,
επώνυμων ρούχων κλπ. H παρουσία του παραγωγικού
τμήματος της ελληνικής κοινωνίας ήταν εμφανής.
Αφήσαμε το αυτοκίνητο στο ...Νέο Φάληρο και
περπατήσαμε μέχρι το _ναό_. Στην είσοδο εισπράττουμε
το συγκαταβατικό βλέμμα του _μετρ_ κι αυτός
εισπράττει ένα _μονόφυλλο_ απ_ τον ιδιοκτήτη
απαστράπτουσας, χαμηλωμένης και πλήρους
_αεροδυναμικών_ βοηθημάτων Μερτσέντες για να την
_παρκάρει_ στο χώρο που διατίθεται για τους τακτικούς
πελάτες, τους αισιόδοξους Έλληνες. Στο εσωτερικό του
_ναού_ άλλο αδιαχώρητο. Εκατοντάδες άτομα
συμπιέζονται στα τραπέζια με τα κόκκινα
τραπεζομάντιλα και τα _ρομαντικά_ κεριά που καλύπτουν
μια έκταση ...2.000 τετραγωνικών μέτρων. ’λλος μέτρ
μας οδηγεί στο _τραπέζι μας_, στο πατάρι του ναού,
πίσω από μια κολόνα. Απ_ εδώ θα γευτούμε το
πολιτιστικό νέκταρ που εξαπολύεται ακάθεκτο απ_ την
απαστράπτουσα πίστα. Κοιτάω γύρω μου κι ανακαλύπτω
πόσο λάθος έχω κάνει όλα αυτά τα χρόνια. Δεσποινίδες
και μεταλλαγμένες κυρίες, με απαστράπτοντα φορέματα
και πολύπλοκα χτενίσματα, κύριοι με ιριδίζοντα
κουστούμια, χρυσές αλυσίδες και ρολόγια,
καταναλίσκουν δεκάδες λίτρα ουίσκι, πετούν λουλούδια
στα παγώνια που περιφέρονται στο πάλκο.
Σερβιτόροι που θυμίζουν βιομηχανικά ρομπότ
καταφθάνουν με το _πρώτο_ πιάτο. Πέστροφα, _ρώσικη_,
μια γαβάθα με χοντροκομμένο λάχανο, κρασί της
_μόδας_. Τα μαχαιροπίρουνα αστράφτουν καθώς δυό
χιλιάδες στόματα καταβροχθίζουν το γεύμα. Μετά
στρέφουν το βλέμμα στην πίστα. O θόρυβος της
_ορχήστρας_ δημιουργεί ατμόσφαιρα _κεφιού_.
Πολύχρωμοι καπνοί καλύπτουν το πάλκο. H αγωνία
κορυφώνεται. Εμφανίζεται το Παγώνι. Βροχή λουλουδιών
το καλύπτει απ_ την κορφή ως τα νύχια. Μονόφυλλο το
καλαθάκι. Το πολύχρωμο πτηνό ανοίγει το στόμα του και
προσποιείται ότι τραγουδάει. Κρύος ιδρώτας τρέχει στο
πρόσωπό μου. Σηκώνομαι και φεύγω τρέχοντας, αφήνοντας
πίσω τους -καλοπροαίρετους- φίλους που θέλησαν να μου
δείξουν πόσο λάθος κάνω που είμαι απαισιόδοξος.
Αναπνέω μ_ ανακούφιση το νυχτερινό αέρα και το
διοξείδιο απ_ τις εξατμίσεις των χιλιάδων αυτοκινήτων
που κυκλοφορούν, στις 2 το πρωί, στη λεωφόρο Συγγρού.
Χάνομαι στο εσωτερικό του αυτοκινήτου και στο βάθος
της ψυχής μου προσπαθώντας ν_ αποφύγω το σώμα μου που
μοιάζει να βγήκε από χαβούζα. H απαισιοδοξία μου
διατηρείται αλώβητη.
Αποκάλυψη 2η: Είναι Τρίτη, ημέρα που, σε όλο τον
κόσμο, ο κόσμος εργάζεται για να βγάλει τα προς το
ζην αλλά η πλατεία της μικρής, επαρχιακής πόλης
θυμίζει Όμόνοια. Πηγαδάκια εδώ κι εκεί, συζητήσεις
για την επίδοση της ομάδας, ανάγνωση αθλητικών
εφημερίδων, συμπλήρωμα δελτίων προ-πο και λόττο,
πρέφα και τάβλι στα καφενεία. Στους δρόμους το
αδιαχώρητο απ_ τ_ αυτοκίνητα και τις μοτοσικλέτες
μεγάλου κυβισμού. Παιδιά 18-20 ετών διαπληκτίζονται
για το πόσα πιάνει η Καβασάκι με την κομμένη εξάτμιση
και προετοιμάζουν τη μεταμεσονύκτια κόντρα στην
εθνική. Σκέπτομαι ότι χρειάστηκα 31 χρόνια για να
συγκεντρώσω τα χρήματα για ν_ αποκτήσω το πρώτο μου,
μεταχειρισμένο, αυτοκίνητο κι αναρωτιέμαι που
βρίσκουν τα 2-2.5 εκατομμύρια που χρειάζονται για μια
τέτοια μοτοσικλέτα. Μπροστά μου παρελαύνουν
απαστράπτοντα BMW 520i, Μερτσέντες, Έσκορτ και Σιέρα
Κόσγουορθ και Γκόλφ τζι τι άι _εκ μετατροπής_, τα
περισσότερα με κόκκινες πινακίδες. Σκέπτομαι ότι αν
αυτά που βλέπω, ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα,
οι μισοί Έλληνες πρέπει να επαναπατρίστηκαν τα δύο
τελευταία χρόνια. Στο μυαλό μου έρχονται οι εικόνες
από τις δεκάδες χωριά της περιοχής του Πιεμόντε που
είχα διασχίσει πριν λίγες μέρες (για τη δοκιμή του
Τσινκουετσέντο). Είχα χάσει το δρόμο και δεν έβρισκα
άνθρωπο στο δρόμο για να ζητήσω οδηγίες. Όλοι έλειπαν
στις δουλειές τους στα χωράφια, στα εργοστάσια και
στα γραφεία. Οι Ιταλοί δεν είναι _μάγκες_ όπως οι
Έλληνες. Τα φράγκικα κορόιδα δεν περιμένουν το λόττο
για να ζήσουν αλλά εργάζονται σκληρά. Εγκαταλείπω την
πολύβουη πόλη με την απαισιοδοξία βολεμένη στο δεξί
κάθισμα.
Αποκάλυψη 3η: Σηκώνομαι το πρωί πιο κουρασμένος απ_
ότι πριν πέσω για ύπνο. Τρεκλίζοντας πάω στην κουζίνα
να φτιάξω καφέ αλλά το ρεύμα είναι κομμένο επειδή
απεργούν οι _εργαζόμενοι_ στη ΔΕΗ. Προσπαθώ να πλυθώ
αλλά η βρύση βγάζει λάσπη επειδή έσπασε, δέκα μέρες
τώρα, ο αγωγός της ΕΥΔΑΠ. Πάω στ_ αυτοκίνητο, αλλά
δεν μπορώ να πάω στη δουλειά μου επειδή απεργούν οι
βενζινοπώλες. Βάζω βενζίνη (απ_ το μπιτόνι), ξεκινάω
αλλά οι βροχές έχουν μεταβάλλει το δρόμο σε ορμητικό
χείμαρρο. Στην Ηλιουπόλεως ακινητοποιούμαι απ_ το
μπλοκ των απεργών της Πυρκάλ. Με καθυστέρηση δύο ωρών
φθάνω στο γραφείο. Στην εφημερίδα διαβάζω ποιοί νόμοι
και διατάξεις άλλαξαν το προηγούμενο βράδυ και ποιοί
θα ισχύσουν για το επόμενο 24ωρο, πριν οργανωμένα
συμφέροντα και πανίσχυρες συντεχνίες επιβάλλουν την
αλλαγή τους. Προσπαθώ να προγραμματίσω τη δουλειά μου
αλλά έχω πάντα υπ_ όψη ν_ ακούσω τις βραδινές
ειδήσεις για να πληροφορηθώ τί ισχύει για _αύριο_.
Μάταιος ο κόπος. Στις μεσημεριανές ειδήσεις
πληροφορούμαι ότι _εκσυγχρονίζεται_ το φορολογικό,
_αναβαθμίζεται_ το εκπαιδευτικό, ρυθμίζεται το
ιδιοκτησιακό, επεκτείνεται το ενοικιοστάσιο, αλλάζει
το ιδιοκτησιακό, επαναφέρεται το προηγούμενο καθεστώς
στην επαγγελματική στέγη (που είχε αλλάξει πριν τρεις
μήνες). Κι ενώ συμβαίνουν όλα αυτά ξανακόβεται το
ρεύμα και χιλιάδες άνθρωποι σε εκατοντάδες
επιχειρήσεις σ_ όλη τη χώρα σταματούν να εργάζονται
μέχρι να τα _βρουν_ συνδικαλιστές και κυβερνήσεις.
Προσπαθώ να τηλεφωνήσω αλλά κι εδώ προβλήματα. Το
τηλέφωνο είναι _κομμένο_, η υπηρεσία βλαβών του OTE
δεν _εργάζεται_ Κυριακές και εορτές, το 64 δεν
_βγαίνει_ απ_ το 92, το 66 δεν _βγαίνει_ απ_ το 89,
το 52 δεν βγαίνει απ_ το 88 κ.ο.κ. Αναρωτιέμαι πόσα
χρόνια απ_ τη ζωή μας αφιερώνουμε στην Έλλάδα στην
προσπάθεια να τηλεφωνήσουμε.
Οι ώρες περνούν, η δουλειά βγαίνει δύσκολα, με άγχος
και αβεβαιότητα. Έρχεται η νύχτα. Εξουθενωμένος
φεύγεις απ_ το γραφείο για το σπίτι όπου σε
περιμένουν τα προβλήματα της οικογένειας (της κάθε
οικογένειας). Το σχολείο (όταν λειτουργεί) του
παιδιού, οι κίνδυνοι απ_ τα ναρκωτικά, τα έξοδα του
σπιτιού, η αβεβαιότητα για το αύριο. Σωριάζεσαι στον
καναπέ κι αναλογίζεσαι αν αξίζει τον κόπο να πολεμάς.
H κούραση κλείνει τα βλέφαρα. Ονειρεύεσαι ότι ζεις σ_
έναν τόπο που το _κράτος_ δεν σε μεταχειρίζεται σαν
υπήκοο, αλλά σαν πολίτη. Το πρωί ξυπνάς και, σαν τον
μυθικό Σίσσυφο, ξεκινάς να ξανανέβεις το βουνό. H
απαισιοδοξία μου διατηρείται και εδώ.
Αποκάλυψεων συνέχεια:
- Γιορτάζονται τα 200 χρόνια απ_ το θάνατο του
Μότσαρτ και, ο συνάδελφος στην τηλεόραση ρωτάει τους
Έλληνες στο δρόμο αν ξέρουν ποιός είναι. Οι
απαντήσεις τους είναι χαρακτηριστικές: δικτάτορας της
Νοτίου Αμερικής, υπουργός Εξωτερικών της Λιθουανίας,
πρωθυπουργός της Ολλανδίας και άλλα άκρως θλιβερά που
συνοδεύονται πάντα από τη γνωστή φράση-μνημείο: δεν
ξέρω. Εγώ δεν είμαι από _δώ.
- Στο καινούργιο κατάστημα, γωνία Μικρομεσαίων και
Φοροφυγάδων, σε κάποια συνοικία της Αθήνας ο Ρούλης
Δημητρούλης, κατά κόσμον υπάλληλος του OTE, στην
πραγματικότητα όμως μέλος ομάδας που τα _κονομάει_
πουλώντας υπηρεσίες, υλικά και διευκολύνσεις στον
_ιδιωτικό τομέα_ εισπράττοντας τα ανάλογα μαύρα
μονόφυλλα, κλωτσάει τα λάστιχα μιας κόκκινης
Μερτσέντες 190E 1.8 που σκέπτεται ν_ αγοράσει με
απόσυρση του Ντάτσουν. H συμβία του, που _εργάζεται_
κι αυτή σε κάποια ΔΕΚΟ, αλλά σήμερα απεργεί ενάντια
στη μονόπελυρη λιτότητα , σχολιάζει το χρώμα και το
αν το αυτοκίνητο θα έχει πάνινα ή δερμάτινα
καθίσματα. Τα εκατομμύρια ρέουν απ_ τη σακούλα του
σουπερμάρκετ και η παραγγελία υπογράφεται. Αποχωρούν
σκεπτόμενοι πόσο θα _σκάσουν_ οι γείτονες στο
Χαλάνδρι όταν το ζεύγος θα παρκάρει το _στάτους
σύμπολ_ έξω απ_ την πολυκατοικία.
- Εδώ και ενάμιση χρόνο το ελληνικό λάδι νοθεύεται με
χαμηλής ποιότητας ισπανικό και μετά πωλείται με
εξαιρετικά υψηλή τιμή. Μέχρι σήμερα, διαβάζω, έχουν
διατεθεί στην αγορά πάνω από 60 εκατομμύρια
μπουκάλια. Πρσθέστε τα στα στα 100(;) εκατομμύρια
φιάλες ουίσκι και βότκα και μόνο με αυτόν τον τρόπο
θα αισθανθείτε αισιόδοξοι για το μέλλον της Ελλάδας.
- Εδώ και δυό χρόνια, με πληροφορούν οι συνεργάτες
μας στη λιθογραφία, η Ελλάδα εισάγει μεταχειρισμένο
χαρτί γιατί είναι πιό φθηνό απ_ το ελληνικό! Το
πιάνετε; Δεκάδες χιλιάδες τόννοι (εισαγόμενου με
πολύτιμο συνάλλαγμα) παλιού χαρτιού, που προέρχεται
από τις παλιές εφημερίδες, τα περιοδικά, τα κουτιά
συσκευασίας δεν ανακυκλούται αλλά ...καίγεται επειδή
είναι πιό ...ακριβό από το εισαγόμενο!
- O Τουργκούτ Οζάλ, με θρασείες και προκλητικές
δηλώσεις, αμφισβητεί τη Θράκη, τα νησιά του Αιγαίου,
την ίδια την Ελλάδα και λέει οτι _η σημερινή συγκυρία
δίνει στην Τουρκία τη δυνατότητα αντιστροφής της
πορείας συρρίκνωσης του τουρκικού έθνους που άρχισε
μπροστά στη Βιέννη_. Και αντί να σηκωθούν ακόμα και
οι πέτρες, να συστρατευθούν λαός και πολιτικές
ηγεσίες, αντί να _ορμήσουμε_ όλοι και να θωρακίσουμε
την έρημη χώρα, σφυρίζουμε αδιάφορα, εθελοτυφλούμε,
αλληλοβριζόμαστε, απεργούμε, μικρονοούμε.
- H Γιουγκοσλαβία κατέρρευσε, οι φωτιές καίνε στα
Βαλκάνια, η Σοβιετική Ένωση αποτελεί παρελθόν, στο
Μάαστριχ παίχτηκε το μέλλον μας και το μέλλον των
παιδιών μας κι αντί να κατεβούμε στους δρόμους
απαιτώντας να λάβουμε μέρος στο νέο μοίρασμα,
διαλαλούμε σε όλους τους τόνους ότι _η Έλλάς δεν
διεκδικεί τίποτα και δεν παραχωρεί τίποτα_, μια θέση
που δεν σημαίνει τίποτα απολύτως εκτός του ότι
διακρίνεται για το βαλκανικό επαρχιωτισμό της.
- _Έβρος 1991. Ένα ναρκ(ω)πέδιο 180 χιλιάδων μέτρων.
Μιά _ζούγκλα_ έτοιμη να φιλοξενήσει κάθε είδους
παρανομία. Κι όχι κάτω απ_ τη μύτη των Αρχών. Είναι
αδύνατο να περιφρουρηθούν τα σύνορα. Δεν φτάνει ούτε
ολόκληρος ο ελληνικός στρατός για να περιφρουρηθούν
τα σημεία εισόδου των ναρκωτικών στη χώρα μας κι αυτά
είναι δεκάδες... H Αλεξανδρούπολη ξέρει. Ξέρει πολλά.
Τα κρατάει για τον εαυτό της. Όποιος μιλήσει έχει
κακό τέλος. Φήμες για όλους. Για τον πρώην αστυνομικό
διευθυντή μέχρι τον τελευταίο ψαρά του Δέλτα.
Κακομοίρηδες εμφανίζονται με Μπε-Έμ-Βε. ’λλοι
σηκώνουν τριώροφα. ’λλοι παίρνουν αντιπροσωπείες
μπίρας και μετά από λίγες μέρες βρίσκονται στη
φυλακή..._. Διαπιστώσεις από ένα συγκλονιστικό
ρεπορτάζ των K. Τσακίρη και K. Κυριακόπουλου στην
_Ελευθεροτυπία_ της 9.12.91. H ηρωίνη, η κόκα, το
χασίς χτυπάνε, μαζί με τον Οζάλ, την πόρτα της
Ελλάδας. Με 1 εκατομμύριο φανερούς και αφανείς
χρήστες (τόσοι υπολογίζει ότι υπάρχουν στην Έλλάδα ο
Γιάννης Τσεκλένης που λαβαίνει μέρος στον αγώνα
ενάντια στα ναρκωτικά) τί αισιοδοξία μπορεί να έχει
κανείς για το μέλλον.
Ακυβέρνητη πολιτεία λοιπόν; Κάτι περισσότερο...
Αλωμένη, προδομένη, διαλυμένη, ναρκωμένη πολιτεία.
Για όλα τα παραπάνω, από αυτό το τεύχος αποβάλλω την
έμφυτη(;) απαισιοξία μου, ρίχνω την _γκρίνια_ στους
ανέμους και μαζί με όλους τους ανήσυχους και
δημιουργικούς Έλληνες, μπαίνω κι εγώ στο κλίμα της
νέας εποχής. Απ_ εδώ και πέρα όλα τα _Έν Λευκώ_ θα
είναι αφιερωμένα στις βίδες, στα μπουλόνια και στα
κυβικά εκατοστά._Κ.Κ.